Frankowicze i inne kredyty

We wnoszonych przez nas powództwach znajdują się żądania zarówno unieważnienia umowy kredytu jak i jej odfrankowienia. Czym różnią się te żądania? Sąd po przeprowadzeniu postępowania może kredyt “odfrankowić”, co oznacza wyeliminowanie z umowy kredytowej niedozwolonych klauzul dotyczących indeksacji do waluty obcej, czyli w uproszczeniu może orzec, że kredyt jest kredytem złotowym oprocentowanym według stawki LIBOR. W takim wypadku, dotychczas dokonywane spłaty rat uznawane są za wpłacone w zbyt dużej wysokości, a powstała nadpłata zasądzana może być na rzecz frankowicza.

Możliwe jest unieważnienie umowy kredytu w całości – w takim wypadku, frankowiczowi należy się zwrot wszystkich wpłat które na rzecz banku uiścił, tj. rat kapitałowo-odsetkowych i wszelkich prowizji. Bankowi należy się zwrot kwoty, która została kredytobiorcy wypłacona. Unieważnienie szczególnie korzystne jest wtedy, gdy suma wszystkich spłat dokonywanych przez frankowiczów przewyższa kwotę wypłaconego kredytu, bowiem nie zostaje już nic do zwrotu Bankowi. Co istotne, możliwe jest unieważnienie umowy kredytowej lub odfrankowienie kredytu nawet, gdy kredyt został już całkowicie spłacony.

W przypadku wyroku unieważniającego umowę kredytową przeważa w orzecznictwie doktryna dwóch kondykcji, co oznacza, że strona pozywająca skarży o pełną sumę poniesionych wpłat tytułem obsługi kredytu. W przypadku wygranej należna jest suma wszystkich wpłat tytułem obsługi kredytu przez cały okres. Bank w przypadku przegranej może dochodzić jedynie kapitału wypłaconego frankowiczowi tytułem uruchomionego kredytu na podstawie kontrpowództwa.

Zgodnie z Dyrektywą Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich sankcje za stosowanie niedozwolonych klauzul abuzywnych w umowach z konsumentami są niczym nieograniczone, a co za tym idzie sankcja darmowego kredytu jest jak najbardziej właściwa.

W chwili obecnej brak jest woli politycznej dla rozwiązania systemowego, a ewentualne wyroki Sądu Najwyższego należy traktować jako potwierdzenie linii orzeczniczej w procesach sądowych, utrwalonej po przełomowym wyroku TSUE z października 2019 roku.

W ostatnim czasie pojawiły się na rynku oferty bez opłaty wstępnej, dotyczą one jednak wybranych spraw i zakładają minimalny poziom kwoty opłaty za sukces ustanowiony często na bardzo wysokim poziomie. Oczywiście w drodze negocjacji po przeprowadzeniu pełnej analizy sprawy również możemy być w stanie zaproponować analogiczną ofertę.

Ugody w kształcie proponowanym przez KNF oznaczają przeliczenie kredytu tak jakby od początku był kredytem złotówkowym oprocentowanym w oparciu o stawkę WIBOR. Dla przeciętnego frankowicza oznacza to korzyść na poziomie 1/3 korzyści wynikającej z unieważnienia umowy kredytowej. Dodatkowo cześć z banków próbuje proponować ugody na zasadach mniej korzystnych do propozycji KNF traktując to jako indywidualne negocjacje z frankowiczami.

Czas trwania postępowania różni się dla każdego postępowania i zależy od poziomu jego skomplikowania oraz obciążenia sądów. Najważniejszą kwestią jest rodzaj i ilość klauzul abuzywnych znajdujących się w umowie kredytowej. W przypadku dużej abuzywności umowy postępowanie w pierwszej instancji powinno potrwać pomiędzy 6 a 12 miesięcy. W trudniejszych przypadkach Sąd może zlecić kilka opinii biegłych i przesłuchać wielu świadków, wówczas postępowanie może trwać nawet dwa lata lub dłużej. Postępowanie w drugiej instancji z reguły trwa do roku czasu. Uzyskanie prawomocnego wyroku w chwili obecnej to w naszej ocenie od dwóch do czterech lat oczekiwania.

Wysokość miesięcznej raty i kapitał kredytu pozostający do spłaty zależeć będzie od kwoty zapłaconych do tej pory rat kapitałowych i odsetkowych oraz rodzaju orzeczenia. W przypadku unieważnienia, które jest najkorzystniejszym rozwiązaniem dla frankowiczów bo oznacza darmowy kredyt w złotówkach dla większości klientów oznacza pozbycie się kredytu a co za tym idzie całkowite pozbycie się rat. W przypadku odfrankowienia można liczyć średnio na zmniejszenie salda zadłużenia i raty o połowę.

Zgodnie z prawem europejskim i Dyrektywą Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 roku w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich, umowy powinny być sporządzane prostym i zrozumiałym językiem, a konsument powinien mieć faktycznie możliwość zapoznania się ze wszystkimi warunkami umowy, gdzie wszelkie wątpliwości powinny być interpretowane na jego korzyść. Państwa Członkowskie powinny zapewnić, aby nieuczciwe warunki nie były zamieszczane w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców z konsumentami, a jeżeli jednak takie warunki zostają w nich zawarte, aby nie były one wiążące dla konsumenta, oraz zagwarantować, żeby umowa obowiązywała strony zgodnie z zawartymi w niej postanowieniami, pod warunkiem że po wyłączeniu z umowy nieuczciwych warunków może ona nadal obowiązywać. Sądy i organy administracyjne Państw Członkowskich muszą mieć do swojej dyspozycji stosowne i skuteczne środki zapobiegające stałemu stosowaniu nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich. Wskazane regulacje unijne jako podstawa prawna orzeczeń przeciwko bankom frankowym zostały potwierdzone wyrokami TSUE z dnia 14.05.2019 r. w sprawie C-260/18 („sprawa Dziubaków”) oraz polskiego Sądu Najwyższego z dnia 24.10.2018 r. o sygnaturze akt II CSK 632/1.

Przeprowadzamy pełną analizę sprawy przed podjęciem się zlecenia, aby zminimalizować ryzyko porażki frankowicza. Niemniej na dzień dzisiejszy około 5% kredytobiorców przegrywa z bankami, a tak przegrana może wiązać się z zasądzeniem dla strony przeciwnej kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 5400 zł dla sporu do 200 000 zł i 10 800 zł dla roszczeń przewyższających 200 000 zł. W przypadku przegranej apelacji ta kwota może ulec zwiększeniu o 75%. Sędzia może orzec jednak o zniesieniu wzajemnych kosztów powództwa i tak się dzieje często w sporach konsumenckich.

W chwili obecnej po przełomowym wyroku TSUE z 2019 roku dominują wyroki unieważniające umowy kredytowe, i na dzień dzisiejszy jest to ponad 80%. W orzecznictwie dotyczącym unieważnień przeważa stosowanie teorii dwóch kondykcji nad początkowo stosowaną teorią salda, czyli potrąceniem wzajemnych roszczeń.